بنام خدا
موقعیت،زمینه هاو ویژگیهای فرهنگی،کشاورزی،صنعتی و گردشگری روستای خلیلی مشخصات و موقعیت جغرافیایی روستا: این روستا از توابع بخش بویین میاندشت شهرستان فریدن استان اصفهان واقع در غرب استان می باشد. روستای خلیلی در موقعیت شمالی بخش بویین میاندشت و در همسایگی شهر میاندشت قرار گرفته وجزو روستاهای کرچمبوی سردسیر می باشد. بویین میاندشت،افوس ،خوانسار ،داران و الیگودرز و گلپایگان از شهرهای نزدیک روستا می باشندو ماربر ،تخماقلو،قلعه بهمن و هلاغره و قره بلطاق از روستاهای همجوار آن. این روستا درمنطقه کوهستانی کوهیایه های زاگرس ودرشمال کوه نسبتاً مرتفع قره داغ قرار دارد که حد فاصل و مرز بین روستای خلیلی و شهر میاندشت نیز محسوب می شود و از سر شاخه های قم رود محسوب می شود . از این ارتفاعات در فصل زمستان و بهار آب نسبتاً زیادی به صورت رودخانه های فصلی سرازیر شده و ضمن عبور از وسط روستا و روستاهای پایین دست به سد گلپایگان می ریزند.
وضعیت خاک و آب و هوای وکشاورزی روستا: جنس خاک کشاورزی روستا شنی رسی و مناسب برای زراعت و باغبانی می باشد .ولی زمینهای هموار روستا بسیار کم و ناکافی می باشد و اطراف روستا را ناهمواریها ی نسبتاً پر شیب فرا گرفته که استفاده کشاورزی از آنها هزینه بر می باشد. آب و هوای این روستا شبیه آب و هوای شهرستان خوانسار و مدیترانه ای است و بسیار مناسب برای کاشت و باروری انواع درختان میوه ازجمله:سیب،هلو،مو(انگور)،گردو،بادام،آلو زرد و زرد آلو می باشد.هم اکنون روستا دارای حدود 30هکتار باغ انگور و باغات گردو ،بادام،سیب، آلوزرد و زرد آلو درمقیاسهای کمتر می باشد. آب کشاورزی روستا در فصل زمستان و بهار بسیار زیاد و مازاد بر نیاز بوده و هدر می رود و این در حالی است در فصول گرم سال با مشکل کم آبی روبرواست که مهمترین علل آن ناهموار بودن منطقه،شیستی بودن خاک زیرین آن ونفوذ پذیری بسیار کم خاک و فقدان آبهای زیر زمینی است.که مستلزم اجرای طرحهای آبخیز داری و احداث سدها و بندهای خاکی کوچک بیشتر می باشد.
زبان و لهجه ساکنین روستا: ساکنین روستا اکثراً به لهجه ترک قشقایی (ترک شیرازی) و تعداد اندکی هم به زبان فارسی و تاتی خوانساری تکلم می کنند.
جمعیت و تعداد خانوار روستا: کل جمعیت روستا280 نفرو72 خانوار می باشد.
تفکیک قشر جمعیتی روستا: مرد مسن:45نفر زن مسن:57 نفر مرد جوان:11نفر زن جوان:13نفر پسرجوان:75نفر دختر جوان:60نفر خردسال:19نفر(مذکر:4 مونث:15)
تاریخ،قدمت و جاذبه های تاریخی روستا: سند موثق وآثار قابل استنادی از قدمت تاریخی روستا در دسترس نمی باشد ولی در حفاری هایی که در اطراف روستا ودر مزارع کشاورزی آن انجام شده در چند ین موقعیت آثار زندگی و سکونت و همچنین بقایای استخوان انسان بدست آمده است که از جمله آنها در مزرعه جیران، قبر" خلیل شیرازی" بنیانگذار روستا-در جنوب روستا ودر مکانی بنام "آق قیه"آثار ساختمان و ظروف سفالی-در قسمت شمالی کوه قره داغ معروف به" چیرشه" آثار پی ساختمان و همچنین آثار مشابهی در اراضی دیگر اطراف روستا از جمله "تپه" و"کَنده باخان" پیدا شده که این آثار حاکی از قدمت تاریخی روستا است. بعضی از بزرگان روستا نقل قول می کنندکه:در زمان واقعه عاشورا و جنگ بین یزید ملعون و امام حسین (ع)توسط حکومت وقت از مردان روستاهای اطراف جهت جنگ با امام حسین(ع) فراخوان شدند که آنها از این امر اجتناب نمودندو سرباز زدند. از جاذبه های تاریخی روستا ترکیب اولین و قدیمی ترین محله روستاست که تنها معبرآن متشکل از سه هشتی سر پوشیده و متصل به هم است ودر بین هشتی ها دوفضای سر باز جهت روشنایی معبر منظور شده،از هر هشتی و فضاهای روباز بین هشتی ها به صورت متفاوت چندین در به خانه های مختلف باز میشود ودر ورودی و خروجی هشتی اول و سوم دروازه بزرگی تعبیه شده که در شب هنگام برای حفظ امنیت روستا ودر امان ماندن از غارتگری مزدوران و دزدان مسلّح آنها را می بستند. از جاذبه های دیگر روستا وجود درختان گردو و بادام و باغات میوه فراوان ازجمله:انگور ،سیب،آلو و زرد آلو و همچنین درختان غیر مثمر دیگر در داخل و اطراف روستا می باشد که جلوه خاص و چشمگیری به این روستا داده و روستا را چون نگینی در بر گرفته و آن را از روستاهای دیگر بخش و حتی شهرستان متمایز نموده است. عبور رود خانه ای از وسط روستا که با احداث آب نماهای مصنوعی در مسیر آن زیبایی آن دوچندان شده و وجود چشمه های آب در اطراف این رودخانه و همچنین احداث یک سد خاکی در بالای روستا بر جلوه وزیبایی آن افزوده است. از دیگر آثار تاریخی روستا وجود درخت گردو یی بسیار کهنسال و قطور در وسط آبادی می باشد که این درخت گردو وقفی می باشد و از حرمت و احترام خاصّی در پیش اهالی برخودار است.
شهدا،ایثارگران و اسرای جنگ تحمیلی روستا: این روستا نسبت به جمعیّت آن شهدای زیادی را تقدیم انقلاب نموده که عبارتند از:1-سرباز شهید عبداله اسدی 2-سرباز شهید ابراهیم ضیایی 3- سرباز شهید ابوالفضل عبدالهی 4-جهادگر شهید حسین شمسی 5- روحانی شهید تقی حبیبی ایثارگران روستا که چندین سال و ماه درپادگانها و مناطق مختلف جنگ خدمت داوطلبانه داشته اندعبارتند از1-حسین هدایتی-پاسدار2-علیرضا نجاری-جهادگر 3-مرحوم امیر شمسی پدر شهید-بسیجی 4-جواد اسدی-بسیجی 5-مرحوم علیرضا اسدی-جهادگر6- قربانعلی اسدی_پاسدار7-نجفقلی اسدی-جهادگر8-حسن عبدالهی-بسیجی9-محمد اسدی-دانش آموز بسیجی10-مرتضی بهادری- دانش آموز بسیجی11- عظیم فتحی – دانش آموز بسیجی 12-تقی اسدی-دانش آموز بسیجی 13 –علیرضا اسدی-دانش آموز بسیجی ، از اسرای جنگ اکبر چراغی و از جانبازان جنگ تحمیلی 1-علیرضا نجاری 2- غلامرضا اسحاقی 3-طاهر حیدری4-مهندس ناصر فتحی می باشند.
افراد مشهور و تاریخی روستا مرحوم _حاج جعفر قلی اسدی_مشهور به درویش از مشاهیر این قریه بودند. ایشان کشاورزی مبارز ،و گیاه شناس و سازنده داروهای گیاهی بودند و با اینکه سواد مکتبی بیش نداشتند قاری و حافظ قرآن کریم بودند و به خاطر درایت منحصر به فردشان کارشناس رسمی دادگستری منتخب و به مردم محروم منطقه خدمت می نمودند.ایشان فردی بزرگ منش و خیر بودند که تمام عمر خود را صرف خدمت رسانی به مردم نموده و آثار و برکات زیادی رابه یادگار گذاشته اند که از جمله آنها:1-احداث اولین مدرسه ابتدایی در روستا و منطقه کرچمبو بنام مدرسه ناصر خسرو اسدی خلیلی در زمین شخصی خودش 2-اهدای زمین جهت ساخت مدرسه ابتدایی شهید کلانتری در روستا 3-تلاش و همکاری با آموزش و پرورش جهت احداث مدرسه راهنمایی شهید اسدی خلیلی 4- بنای مسجد صاحب الزمان(عج) روستا 5- احداث حمام بهداشتی در روستا 6-ایجاد و احداث قنوات و راههای کشاورزی و روستایی آن مرحوم پیوسته با زورگویان و خوانین منطقه به خاطر زیاده خواهیها و ستمکاریهای آنان مبارزه و مقابله می نمودند و همیشه مورد خشم و غضب و اذیت و آزار آنان بودند .بعد از انقلاب همکاریهای گسترده –ای با نهادهای انقلابی از جمله جهاد سازندگی داشتند و با هماهنگی جهاد کمکها و هدایای چشمگیری از جمله کلیه محصولات باغ سیب خود را به جبهه های نبرد ارسال نمودند که اسناد آن در مدیریت جهاد کشاورزی موجود است. از دیگر افراد مشهور و تاریخی روستا- مرحومه خانم خاتون جان - مشهور به ((آخوند))بودند .این مرحومه قاری و حافظ قرآن و در زمان قدیم که خبری از مدرسه نبود معلم مکتب و قرآن روستا بودند و بسیاری از اهالی روستا در مکتب خانگی ایشان تحصیل علوم دینی و قرآنی و فارسی می نمودند.یادشان گرامی و روحشان شاد باد.داغ معروف به" چیرشه" آثار پی ساختمان و همچنین آثار مشابهی در اراضی دیگر اطراف روستا از جمله "تپه" و"کَنده باخان" پیدا شده که این آثار حاکی از قدمت تاریخی روستا است.
بعضی از بزرگان روستا نقل قول می کنندکه:در زمان واقعه عاشورا و جنگ بین یزید ملعون و امام حسین (ع)توسط حکومت وقت از مردان روستاهای اطراف جهت جنگ با امام حسین(ع) فراخوان شدند که آنها از این امر اجتناب نمودندو سرباز زدند. از جاذبه های تاریخی روستا ترکیب اولین و قدیمی ترین محله روستاست که تنها معبرآن متشکل از سه هشتی سر پوشیده و متصل به هم است ودر بین هشتی ها دوفضای سر باز جهت روشنایی معبر منظور شده،از هر هشتی و فضاهای روباز بین هشتی ها به صورت متفاوت چندین در به خانه های مختلف باز میشود ودر ورودی و خروجی هشتی اول و سوم دروازه بزرگی تعبیه شده که در شب هنگام برای حفظ امنیت روستا ودر امان ماندن از غارتگری مزدوران و دزدان مسلّح آنها را می بستند. از جاذبه های دیگر روستا وجود درختان گردو و بادام و باغات میوه فراوان ازجمله:انگور ،سیب،آلو و زرد آلو و همچنین درختان غیر مثمر دیگر در داخل و اطراف روستا می باشد که جلوه خاص و چشمگیری به این روستا داده و روستا را چون نگینی در بر گرفته و آن را از روستاهای دیگر بخش و حتی شهرستان متمایز نموده است. عبور رود خانه ای از وسط روستا که با احداث آب نماهای مصنوعی در مسیر آن زیبایی آن دوچندان شده و وجود چشمه های آب در اطراف این رودخانه و همچنین احداث یک سد خاکی در بالای روستا بر جلوه وزیبایی آن افزوده است. از دیگر آثار تاریخی روستا وجود درخت گردو یی بسیار کهنسال و قطور در وسط آبادی می باشد که این درخت گردو وقفی می باشد و از حرمت و احترام خاصّی در پیش اهالی برخودار است.
شهدا،ایثارگران و اسرای جنگ تحمیلی روستا: این روستا نسبت به جمعیّت آن شهدای زیادی را تقدیم انقلاب نموده که عبارتند از:1-سرباز شهید عبداله اسدی 2-سرباز شهید ابراهیم ضیایی 3- سرباز شهید ابوالفضل عبدالهی 4-جهادگر شهید حسین شمسی 5- روحانی شهید تقی حبیبی ایثارگران روستا که چندین سال و ماه درپادگانها و مناطق مختلف جنگ خدمت داوطلبانه داشته اندعبارتند از1-حسین هدایتی-پاسدار2-علیرضا نجاری-جهادگر 3-مرحوم امیر شمسی پدر شهید-بسیجی 4-جواد اسدی-بسیجی 5-مرحوم علیرضا اسدی-جهادگر6- قربانعلی اسدی_پاسدار7-نجفقلی اسدی-جهادگر8-حسن عبدالهی-بسیجی9-محمد اسدی-دانش آموز بسیجی10-مرتضی بهادری- دانش آموز بسیجی11- عظیم فتحی – دانش آموز بسیجی 12-تقی اسدی-دانش آموز بسیجی 13 –علیرضا اسدی-دانش آموز بسیجی ، از اسرای جنگ اکبر چراغی و از جانبازان جنگ تحمیلی 1-علیرضا نجاری 2- غلامرضا اسحاقی 3-طاهر حیدری4-مهندس ناصر فتحی می باشند.
افراد مشهور و تاریخی روستا مرحوم _حاج جعفر قلی اسدی_مشهور به درویش از مشاهیر این قریه بودند. ایشان کشاورزی مبارز ،و گیاه شناس و سازنده داروهای گیاهی بودند و با اینکه سواد مکتبی بیش نداشتند قاری و حافظ قرآن کریم بودند و به خاطر درایت منحصر به فردشان کارشناس رسمی دادگستری منتخب و به مردم محروم منطقه خدمت می نمودند.ایشان فردی بزرگ منش و خیر بودند که تمام عمر خود را صرف خدمت رسانی به مردم نموده و آثار و برکات زیادی رابه یادگار گذاشته اند که از جمله آنها:1-احداث اولین مدرسه ابتدایی در روستا و منطقه کرچمبو بنام مدرسه ناصر خسرو اسدی خلیلی در زمین شخصی خودش 2-اهدای زمین جهت ساخت مدرسه ابتدایی شهید کلانتری در روستا 3-تلاش و همکاری با آموزش و پرورش جهت احداث مدرسه راهنمایی شهید اسدی خلیلی 4- بنای مسجد صاحب الزمان(عج) روستا 5- احداث حمام بهداشتی در روستا 6-ایجاد و احداث قنوات و راههای کشاورزی و روستایی آن مرحوم پیوسته با زورگویان و خوانین منطقه به خاطر زیاده خواهیها و ستمکاریهای آنان مبارزه و مقابله می نمودند و همیشه مورد خشم و غضب و اذیت و آزار آنان بودند .بعد از انقلاب همکاریهای گسترده –ای با نهادهای انقلابی از جمله جهاد سازندگی داشتند و با هماهنگی جهاد کمکها و هدایای چشمگیری از جمله کلیه محصولات باغ سیب خود را به جبهه های نبرد ارسال نمودند که اسناد آن در مدیریت جهاد کشاورزی موجود است. از دیگر افراد مشهور و تاریخی روستا- مرحومه خانم خاتون جان - مشهور به ((آخوند))بودند .این مرحومه قاری و حافظ قرآن و در زمان قدیم که خبری از مدرسه نبود معلم مکتب و قرآن روستا بودند و بسیاری از اهالی روستا در مکتب خانگی ایشان تحصیل علوم دینی و قرآنی و فارسی می نمودند.یادشان گرامی و روحشان شاد باد.
معرفی روحانیون مبارز و تاریخی روستا از روحانیون مبارز روستا حجت السلام حاج شیخ عنایت ا... عبدالهی می باشند . ایشان در رژیم شاه در حوزه علمیه قم تحصیل و تدریس میکردندکه توسط ساواک دستگیر ودر زندان اوین زندانی ودر زندان بارها مورد آزار و شکنجه ساواک قرار گرفتند .وی بعد از انقلاب به روستای محل تولد خود مراجعت نموده و به تبلیغ دین و کار کشاورزی مشغولند . ایشان با وجود پیشنهاد شغل های مدیریتی از قبول آنها امتناع نمودند و کار کشاورزی را به همه آنها ترجیح دادند.
خرده فرهنگهای روستا یکی از خرده فرهنگهای روستا که مورد اقبال و علاقه مردم نیز است،نقالی عاشق ها و بیان افسانه ها و متل ها و داستانهای عاشقانه از قبیل:کور اوغلی،عاشق غریب ،عاشق ممد،عاشق اسماعیل،گیلزار خانم،و....می باشند که نماینگرزندگی و عشق های خالص و پاک می باشند. این متل ها به زبان ترکی و به نظم ونثر بیان می شوند که به شعرهای آن به زبان محلی ((ییر))گفته می شود. از عاشق های مشهور روستامرحوم عاشق محمد از شهرت منطقه ای بر خوردار بودند که توسط اهالی روستاهای دیگر و شهرهای اطراف و همچنین خوانین منطقه جهت نقالی یا عاشقی در مجالس شادی و شب نشینی ها دعوت می شدند. عاشق های دیگر روستا که در قید حیاتند،عاشق محمد علی مشهور به عاشق ممد دوم،عاشق شیرعلی و عاشق بهمن می باشندکه این فرهنگ را تا کنون حفظ نموده و به نسل کنونی منتقل نموده اند ولی متاسفانه کم کم رو به فراموشی است.
مراسم عروسی روستا مراسم عروسی روستا در قدیم هفت شبانه روز بوده که فعلاً به سه شبانه روز تقلیل یافته است. شب اول معروف به جاهل نشین یا جوان نشین می باشد که معمولا در این شب جوانان روستا و دوستان و رفقای داماد به مراسم دعوت می شوند. شب دوم معروف به حنابندان می باشد که با دعوت از تمامی اهالی و بستگان و خویشاوندان عروس و داماد،مراسم حنابندان به سر داماد و دست و پای عروس اجرا می شود.بعد از ظهر روز بعدعروس با مراسم خاص و نواختن ساز و نقاره و رقص های محلی جوانان (چپی)به خانه داماد آورده می شود و بعد از آن داماد با مراسم مشابهی به حمام روستا می رود و بر می گردد.شب سوم که شب آخر عروسی یا شب حجله می باشد ،میهمانان بعد از صرف شام و شیرینی هدایای نقدی خود را با مراسم و آیین خاصی تقدیم داماد می کنند تا وی زندگی جدید خود را شروع کند . در مراسم عروسی روستا از سازهای محلی و سنتی ساز و نقاره یا دهل استفاده می شود و با نواختن این سازها و آهنگ های محلی و رزمی، اهالی وترجیحاً جوانان به رقص های محلی از جمله ((چپی)) می پردازند که انواع مختلفی دارد از جمله:سه پا،هفت پاو ...
مراسم عزاداری روستا مراسم عزاداری در روستا به صورت گروههای سینه زنی و دسته جات زنجیرزنی اجرا می شود. به مناسبت وفات بزرگان دین و اولیاءا... از جمله دهه اول محرم در این روستا مراسم عزاداری با انسجام و نظم خاص و مثال زدنی برگزار می شود . این مراسم در شب ها به صورت مراسم سینه زنی و مرثیه خوانی و سخنرانی در مسجد میان محل روستا برگزار می شود ودر روزها به صورت دسته جات زنجیر زنی که گروه موزیک آنها را همراهی میکند برگزار می شود. این دسته جات عزاداری گاهاً در روزهای تاسوعا و عاشورا با دعوت هیات های دیگر روستاهای همجوار از جمله روستاهای تخماقلو و ماربر به این روستاها می روند و با عظمت و شکوه خاصی مراسم عزاداری را اجرا می کنند. در این ماه مراسم خواندن زیارت عاشوراهمه روزه بعد از نماز صبح در مسجد صاحب الزمان(عج)روستا برگزار می شود.
چشمه ها ،منابع طبیعی و پوشش گیاهی روستا داخل و اطراف روستا را چشمه های آب شیرین فرا گرفته است که زیبایی و منظره خاصی را به روستا بخشیده است.علاوه بر آن رودخانه ای از میان روستا عبور میکند که در مسیر آن آبشارها و آب نماهای طبیعی و مصنوعی بر جلوه و زیبایی روستا افزوده است. اطراف و داخل روستا را انواع باغات میوه و درختان مثمر و غیر مثمر از جمله:گردو ،بادام،سیب،آلو،زردآلو،آلوزرد و هلو وصنوبروبیدوباغات انگور فراگرفته و این روستای زیبا را چون نگینی در آغوش گرفته اند. بیشتر ارتفاعات و کوههای اطراف روستا به طور انبوه پوشیده از انواع مختلف بوته های گون می باشند که از نظر اقتصادی حائز اهمیت می باشد و محصول با ارزش کتیرا و گز از آنها استحصال می شود.
معرفی روستا از نظر توریستی،اقتصادی و صنعتی روستای خلیلی به دلیل دارا بودن آب و هوای مدیترانه ای ،پوشش گیاهی و فضای سبز فراوان در اطراف و داخل روستا و انواع مختلف و فراوان باغات میوه(باغات سیب وگردو و تاکستانهای فراوان که رتبه اول محصولات باغی را در کل شهرستان دارد) و درختان مثمر و غیر مثمر که روستا را چون نگینی در بر گرفته اند و همچنین به دلیل وجود چشمه های آب شیرین که از اطراف و داخل روستا می جوشند و جاری می شوند و رودخانه ای که از وسط روستا می گذرد و سد خاکی که در بالای روستا احداث شده ،می -تواندبه لحاظ گردشگری و جذب توریست جزو روستاهای هدف قرار گیرد و این مهم نیازمند سرمایه گذاری بیشتر جهت احداث و ایجاد امکانات رفاهی و محل هاو امکان اقامتی و فرهنگی و گردشگری می باشد. اقتصاد روستا بیشتر بر پایه کشاورزی و دامداری و باغداری سنتی می باشد وتنها یک واحد دامداری صنعتی نیمه فعال در روستا وجود دارد.به دلیل وجود باغات فراوان میوه در روستا از جمله حدود 50 هکتار باغ انگور ،این روستا پتانسیل صنایع تبدیلی دارد و همچنین به دلیل پراکندگی کشاورزی و دامداریهای موجود ،تشکیل تعاونیهای مختلف و یکپارچه سازی اراضی و تمرکز دامداریها بسیار حیاتی و از نظر پایین آوردن هزینه ها و صرفه اقتصادی حائز اهمیت می باشدکه در کنار آن می توان از صنایع شیر و مواد لبنی و دیگر صنایع کشاورزی بهره جست و اشتغال آفرید.
راههای ارتباطی روستا با دیگر مناطق روستایی و شهری این روستا از طرف شرق با روستای ماربر،از غرب با روستای تخماقلو،از جنوب با محله میاندشت شهر بویین میاندشت و از شمال با روستای قلعه بهمن ارتباط دارد و دارای راه ارتباطی است . و همچنین از طریق راههای آسفالته با شهرهای بویین میاندشت ،خوانسار و الیگودرز لرستان در ارتباط بوده که در فاصله 18کیلومتری جنوب غرب خوانسار و 12کیلومتری شمال شهر بویین میاندشت و 60 کیلومتری شرق شهرستان الیگودرز قرار دارد.
کلمات کلیدی:
